ક્રિયા-શક્તિ-વાળી ચિદ-શક્તિ,એ પરમેશ્વરની એક ઈચ્છા-રૂપ છે.જ્યાં સુધી તે નિત્ય-તૃપ્ત,નિર્વિકાર,અજર,
અનાદિ અને અદ્વિતીય એવા 'શિવ'ને દેખાતી નથી,ત્યાં સુધી તે 'પ્રકૃતિ'-રૂપે સંસારમાં ભમ્યા કરે છે અને
તેનું સ્વરૂપ ભ્રાંતિમાત્ર છે.એ ચિદ-શક્તિનું મૂળ અધિષ્ઠાન (આધાર) ચિદાકાશ (શિવ કે પરમેશ્વર) છે.
એટલે કાકતાલીય યોગથી તે 'શક્તિ'ને 'શિવ'નો સ્પર્શ થતાં,
જયારે,પ્રકૃતિ (ભૈરવી) પોતાના પુરુષ-રૂપ (શિવ) સનાતન ભાવને ઓળખે છે,
એ પછી તે સંસારમાં વારંવાર ભટકતી નથી,પણ,તે પુરુષ (શિવ) રૂપ જ થઇ જાય છે.
જે પ્રમાણે,જ્યાં સુધી કોઈ સત્પુરુષ,ચોરોના ટોળાના સ્વરૂપને ઓળખાતો નથી ત્યાં સુધી જ,
તે,તે ટોળામાં વસે છે,પણ ચોરોના સ્વરૂપનું જ્ઞાન થતાં,તે ચોરોના ટોળામાં રહેતો નથી,
તે જ પ્રમાણે,ચિદ-શક્તિ,જ્યાં સુધી પરમ-શિવને દેખાતી નથી,ત્યાં સુધી જ અસત્ય-દ્વૈત-પ્રપંચમાં જ
આનંદ પામ્યા કરે છે અને ભમ્યા કરે છે,પણ પરમ-શિવનું દર્શન થતાં જ તે તન્મય થઇ જાય છે.
ચિદ-શક્તિની પાસે જે કંઈ નિરતિશય 'આનંદ-રૂપ-તત્વ' રહેલું છે તે પરમ-પદરૂપ છે.
એટલે તે શિવ-રૂપ-પરમપદને પામતાં તે ચિદ-શક્તિ,ચિદ્રુપ (શિવ-રૂપ) થઇ જાય છે.
જ્યાં તેને પરમ શિવનું દર્શન થાય છે,એટલે ભમરી જેમ મધને મજબુતપણે વળગી રહે છે,
તેમ તે પરમ શિવને દૃઢપણાથી વળગી રહે છે.અને તેમાં જ લીન થઇ જાય છે.
હે રામચંદ્રજી,જન્મ,મરણ,મોહ-આદિ સર્વ દુઃખો,જે (પરમેશ્વર)નું સ્વરૂપ ઓળખતાં નાશ પામી જાય છે,
તે આત્મતત્વને પ્રાપ્ત થયા પછી કોણ તેનો ત્યાગ કરે?
(૮૬) રુદ્રના દેહનો ચિદાકાશમાં લય
વસિષ્ઠ કહે છે કે-હે રામચંદ્રજી,મહાકાશની અંદર રહેલા રુદ્ર,કેવી રીતે દેહની ભ્રાન્તિને છોડી શાંત થાય છે તે તમે સાંભળો.
તે સમયે એ રુદ્ર (ભૈરવ) અને (ઉપર-નીચેના) જગતના બે ખંડ,ચેષ્ટા વગરના અને જડ જેવા થઇ રહેલા મારા જોવામાં
આવ્યા.પછી એક મુહૂર્ત-માત્રમાં તે રુદ્ર,આકાશની અંદર,સૂર્ય-રૂપ-દૃષ્ટિની જેમ,જગતના બંને (ઉપર-નીચેના) ખંડને જોવા
લાગ્યા.પછી નિમેષ-માત્રમાં (પલકારામાં) એ બંને ખંડને પોતાના શ્વાસોશ્વાસના બળથી મોઢા આગળ ખેંચી લાવ્યા
અને જાણે તેમને પાતાળની અંદર ફેંકતા હોય,તેમ ગળી ગયા.
તે સમયે એ રુદ્ર (ભૈરવ) અને (ઉપર-નીચેના) જગતના બે ખંડ,ચેષ્ટા વગરના અને જડ જેવા થઇ રહેલા મારા જોવામાં
આવ્યા.પછી એક મુહૂર્ત-માત્રમાં તે રુદ્ર,આકાશની અંદર,સૂર્ય-રૂપ-દૃષ્ટિની જેમ,જગતના બંને (ઉપર-નીચેના) ખંડને જોવા
લાગ્યા.પછી નિમેષ-માત્રમાં (પલકારામાં) એ બંને ખંડને પોતાના શ્વાસોશ્વાસના બળથી મોઢા આગળ ખેંચી લાવ્યા
અને જાણે તેમને પાતાળની અંદર ફેંકતા હોય,તેમ ગળી ગયા.