II धृतराष्ट्र उवाच II राजपुत्रै: परिवृतस्तथा मृत्यैश्च संजय I उपारोप्य रथे कर्णे निर्यातो मधुसूदनः II १ II
ધૃતરાષ્ટ્રે પૂછ્યું-હે સંજય,શ્રીકૃષ્ણ,રાજપુત્રોથી તથા સેવકોથી વીંટાઇને એકલા કર્ણને રથમાં બેસાડીને અહીંથી ચાલી નીકળ્યા.
ત્યારે તે ગોવિંદે કર્ણને શું કહ્યું?તેમણે કર્ણને જે કોમળ કે તીવ્ર વચનો કહ્યાં હોય તે તું મને કહે
સંજયે કહ્યું-શ્રીકૃષ્ણે જે વચનો કહ્યાં હતાં તે હું અનુક્રમથી તમને કહું છું તે સાંભળો.
II वैशंपायन उवाच II कुंत्यास्तु वचनं श्रुत्वा भीष्मद्रौणो महारथौ I दुर्योधनमिदं वाक्यमुचतुःशासनातग II १ II
વૈશંપાયને કહ્યું-કુંતીનાં વચન સાંભળીને,મહારથી ભીષ્મ અને દ્રોણ,દુર્યોધનને કહેવા લાગ્યા કે-હે દુર્યોધન,કુંતીએ શ્રીકૃષ્ણ આગળ જે અતિઉત્તમ અને ભયંકર વચનો કહ્યાં છે,તે વાસુદેવને માન્ય એવાં વચનો પ્રમાણે કુંતીપુત્રો અવશ્ય કરશે અને તેઓ રાજ્ય મેળવ્યા વિના શાંત થશે નહિ.તે વખતે સભામાં,ધર્મપાશથી બંધાયેલા પાંડવોને તેં બહુ ક્લેશ આપ્યો હતો,ને તેઓએ સહન કર્યો હતો પણ હવે તેઓ તને ક્ષમા કરશે નહિ.પૂર્વે,વિરાટનગરમાં અર્જુને એકલાએ આપણ સર્વને હરાવ્યા હતા તે તને પ્રત્યક્ષ જ છે.ઘોષયાત્રા વખતે કર્ણ અને તને અર્જુને જ ગંધર્વો પાસેથી છોડાવ્યો હતો તે પૂરતું જ ઉદાહરણ છે.માટે તું પાંડવોની સાથે સલાહ કરી દે,ને મૃત્યુની દાઢમાં ગયેલી આ પૃથ્વીનું રક્ષણ કર.
II कुन्त्युवाच II अर्जुनं केशव बुयास्त्वयि जाते स्म सूतके I उपोपविष्टा नारिभिराश्रमे परिवारिता II १ II
કુંતીએ કહ્યું-હે કેશવ,તમે અર્જુનને કહેજો કે-તું ઉત્પન્ન થયો ત્યારે સૂતકસમયમાં,જયારે હું સ્ત્રીઓથી વીંટાઇને બેઠી હતી,તે વખતે આકાશવાણી થઇ હતી કે-'હે કુંતી,આ તારો પુત્ર ઇન્દ્રના જેવો પરાક્રમી થશે.ને તે એકલો ભીમસેનને સાથે રાખીને સંગ્રામમાં એકઠા મળેલા સર્વ કૌરવોને જીતશે ને શત્રુઓને આકુળવ્યાકુળ કરી દેશે.તે પૃથ્વીનો વિજય કરશે ને એનો યશ સ્વર્ગ સુધી પહોંચશે.શ્રીકૃષ્ણની સહાયથી સંગ્રામમાં કૌરવોનો નાશ કરીને પોતાનો રાજ્યભાગ પામી તે રાજ્યનો ઉદ્ધાર કરશે,ને ઐશ્વર્ય પામ્યા પછી,તે બંધુઓની સાથે ત્રણ અશ્વમેઘ યજ્ઞો કરશે.' (5)
II विदुलोवाच II नैव राज्ञा दरः कार्यो जातु कस्यांचिदायाधे I अथ चेदपि दीर्णः स्यावैव वर्तेत दोर्णवर II १ II
વિદુલાએ કહ્યું-રાજાએ કોઈ પણ આપત્તિમાં કદી ડરી જવું નહિ અને કદાચ ડર લાગે તો પણ તેને ભયભીતના જેવું વર્તન રાખવું નહિ કારણકે રાજાને ભયભીત જોઈને સૈન્ય,રાષ્ટ્ર અને અમાત્યો એ સર્વે પણ ભયભીત થઇ જાય છે.તેમાંના કેટલાએક શત્રુને મળી જાય છે,કેટલાએક કે જેઓનું અપમાન થયેલું હોય તેઓ રાજા પર જ પ્રહાર કરવાની ઈચ્છા કરે છે.હે પુત્ર,મેં તારો પ્રભાવ,તારો પુરુષાર્થ અને તારી બુદ્ધિ જાણવાની ઈચ્છાથી તથા તારા તેજ અને ધૈર્યની વૃદ્ધિ કરવા માટે જ આ વચનો કહ્યાં છે.
II पुत्र उवाच II कृष्णायसस्येव च ते संहत्य ह्रदयं कृतं I मम मातस्त्वकरुणे वीरप्रज्ञे ह्यमर्षणे II १ II
પુત્રે કહ્યું-ઓ મારી વીર બુદ્ધિવાળી,નિર્દય તથા અસહનશીલ માતા,તારું હૃદય તો તીક્ષ્ણ લોખંડને ટીપીટીપીને,તેનું ઘડેલું લાગે છે.અહો,ક્ષત્રિયનો આચાર કેવો વિલક્ષણ છે કે જેને લીધે તું પરાઈ માતા હોય તેમ મને યુદ્ધ કરવા પ્રેરણા કરે છે.હું તારો એક્નોએક પુત્ર છું,ને યુદ્ધમાં હું મરીશ તો તને આખી પૃથ્વીના વૈભવો કે જીવનનું પણ શું પ્રયોજન રહેશે?
II विदुलोवाच II अथैतस्यामवस्थायं पौरषं हातुमिच्छसि I निहितसेवितं मार्ग गमिष्यमिरादिव II १ II
વિદુલા બોલી-તું આ અવસ્થામાં પુરુષાતનનો ત્યાગ કરવા ઈચ્છે છે,પરંતુ એથી તું ઠોસ સમયમાં જ અતિ નીચ મનુષ્યોએ સેવેલા માર્ગ પર ચાલ્યો જઈશ.જે ક્ષત્રિય પોતાના જીવનની ઈચ્છાથી શક્તિ પ્રમાણે પોતાનું પરાક્રમ કરીને પોતાનું તેજ દેખાડતો નથી તેને પંડિતો ચોર જ સમજે છે.જેમ,મરવાની અણી પર આવેલાને ઔષધો અસર કરતા નથી,તેમ મારાં અર્થયુક્ત ઉપર કહેલાં વાક્યો તને અસર કરતાં નથી.તું જો,હમણાં સિંધુરાજની પ્રજા તેના પર સંતુષ્ટ નથી,ને પોતાની દુર્બળતાને લીધે તેનાથી છૂટવાના ઉપાયથી અજાણ હોવાથી,તે રાજા પર દુઃખનો ઓઘ આવી પડે તેની વાટ જોયા કરે છે.એકવાર તું પુરુષાર્થ પ્રગટ કર એટલે તે જોઈને બીજાઓ પણ તારી પાછળ તેની સામે યુદ્ધ કરવા તૈયાર થશે.એ સિંધુરાજ કંઈ અજરામર નથી.(6)