માટે,હે,મૂર્ખ ઇન્દ્રિયો,માટે અંદરથી,પોતપોતાની વાસના છોડીને,પછી સઘળાં કાર્ય કરો,કે જેથી તમને કોઈ દુઃખ જ પ્રાપ્ત થશે નહિ.
તમે જ વિષયોની અને વિષયોના નાશથી દુઃખની આ ખોટી કલ્પના ઉત્પન્ન કરી છે.
જેમ,તરંગ આદિ પદાર્થો એ જળથી જુદા નથી,તેમ,વાસના આદિ સઘળા પદાર્થો,આત્મા થી જુદા નથી,એવો નિશ્ચય જ્ઞાની ને હોય છે,પણ અજ્ઞાની ને હોતો નથી.
હે,ઇન્દ્રિયો-રૂપી બાળકો,જેમ કોશેટાના મૂઢ કીડાઓ પોતે જ ઉત્પન્ન કરેલા તંતુથી ખરાબ થાય છે,
તેમ તમે પણ પોતાની તૃષ્ણાથી જ ખરાબ થાઓ છો.
તમે પોતાની તૃષ્ણાને લીધે જ અવળા માર્ગોમાં પડીને,જરા અને મરણનાં સંકટોમાં જાતે જ લોટો છો.
જેમ,છિદ્રોમાં પરોવાયેલી દોરી જ મોતીઓ ને એકઠાં બાંધવાના કારણ-રૂપ થાય છે,
તેમ,વાસના જ તમને (ઇન્દ્રિયોને) એકત્ર બાંધવામાં કારણ-રૂપ થયેલી છે.
આ વાસના,કેવળ ભ્રાંતિથી જ થયેલી છે,માટે વાસ્તવિક રીતે -તો તે સાચી છે જ નહિ,અને તે,
સંકલ્પના ત્યાગ-માત્ર થી કપાઈ (મરી) જાય છે.આ વાસના જ તમને (ઇન્દ્રિયોને) મોહ પામતા કરી દેવાને માટે તથા મરણ આદિના દુઃખો દેવાને કારણરૂપ થયેલી છે.
હે,સઘળી ઇન્દ્રિયો ના આધાર-રૂપ-ચિત્ત,માટે તું સઘળી ઇન્દ્રિયો સાથે એક-મત થઈને,
પોતાના મિથ્યા-રૂપ-પણાનો નિશ્ચય કરી,નિર્મળ અને પરમ-બ્રહ્મ-રૂપ થઈને રહે.
હે,ચિત્ત,તું,આવા,"વિષયોના ત્યાગ-રૂપ-મંત્ર" ની "યુક્તિ"થી,
આ છેડા વિનાની અને અજ્ઞાન-રૂપ-વિષમ-વિષયથી ઉત્પન્ન થયેલી,
"અહંતા" નામની વાસના-રૂપી-વિશુચિકા (કોલેરા) ને સારી પેઠે દૂર કરી નાખીને,
સંસાર થી રહિત એવા "પૂર્ણાનંદ-રૂપ" અને
જેને મરણ આદિના ભયો પહોંચી શકતા નથી તેવા પરમાત્મા-રૂપ થઇ જા.
(૫૩) આત્મા વાસના ને અહંકાર થી નિર્લેપ છે,તથા,મન અને શરીર પરસ્પર વેરી છે
ઉદ્દાલક (સ્વગત) કહે છે કે-જે ચૈતન્ય છે તે અપાર છે,અવધિઓથી રહિત છે,પરમાણુ કરતાં પણ સુક્ષ્મ છે,
અને વિષયોથી રહિત છે,માટે વાસના આદિ પદાર્થો એ ચૈતન્ય નો જરા પણ સ્પર્શ કરવાને સમર્થ નથી.
બુદ્ધિમાં તથા અહંકારમાં,ચૈતન્ય નાં પ્રતિબિંબો પડવાને લીધે,
"જડ ઇન્દ્રિયોએ વિસ્તારેલી,મિથ્યા-વાસનાઓ" નો "મન" જ "અનુભવ" કરે છે.
"જાગ્રત" માં કરવામાં આવેલા,ઘણા ઘણા "વિષયોના વિચારો"થી અને "અનુભવેલા વિષયો"થી,ફરીવાર પણ,મન જ "સ્વપ્ન" માં નાડીના છિદ્ર ની અંદર,તે વાસનામય વિષયોનો અનુભવ કરે છે.
પણ,હું તો નિર્લેપ ચૈતન્ય-રૂપ છું,માટે મને -તે વાસનાઓનો કે વિષયોનો લેપ થતો નથી.
ચૈતન્ય -તો-સર્વ-વ્યાપક છે અને જ્ઞાન-સ્વરૂપ છે,માટે તેને જન્મ-મરણ છે જ નહિ.
માટે,જો જીવને,પોતાના અવિનાશી-અદ્વિતીય-સ્વ-રૂપ નું દર્શન થાય-તો-તેને -
મરવું-કે કોઈના હાથ થી મરાવું-એવું કંઈ પણ રહે નહિ.
હકીકતમાં તો-જેને જીવન નું પ્રયોજન (અને જીવનમાં અતિ રસ) હોય તેને જ મરણ નો ભય લાગે છે,
પણ ચૈતન્ય ને તો જીવન નું પ્રયોજન જ નથી તો તેને મરણ નો ભય ક્યાંથી હોય?