એટલે કે -તે મહા-ચિદાકાશનું,સ્વપ્ન-રૂપ-પ્રથમ શરીર,કે જેને સ્વયંભૂ (કે વિરાટ) કહે છે,તે સ્વયંભૂના શરીરમાંથી આપણા
સર્વેનાં શરીર ઉત્પન્ન થયેલાં છે કે જે એક સ્વપ્નમાંથી ઉત્પન્ન થતાં બીજાં અનેક સવ્પનાંતરો જેવાં છે.
સર્વેનાં શરીર ઉત્પન્ન થયેલાં છે કે જે એક સ્વપ્નમાંથી ઉત્પન્ન થતાં બીજાં અનેક સવ્પનાંતરો જેવાં છે.
આમ બ્રહ્મ પોતે જ (કાલ્પનિક) અસત્ય-જીવ-રૂપે થઇ રહેલ છે,છતાં તે સત્યની પેઠે અનુભવમાં આવે છે.
તે ચિદાકાશ (બ્રહ્મ કે પરમાત્મા) આકાશ કરતાં પણ અતિ-સૂક્ષ્મ છે,એમ તેનું અતિ-સૂક્ષ્મપણું બતાવવાથી,
'તેમાં અતિ-સૂક્ષ્મતા-રૂપી એક ગુણ આવે છે' આવે છે એમ સમજવાનું નથી,કેમ કે નિર્ગુણ બ્રહ્મમાં કોઈ ગુણ કે
ધર્મ ક્યાંથી સંભવે? અહીં તે બ્રહ્મની અતિ-સૂક્ષ્મતા બતાવવાનો હેતુ એ છે કે-તેની અંદર 'કારણ'ના અભાવને લીધે,
જગતનો કોઈ આકાર સંભવી શકતો નથી.એમ, જે નગર આદિનો આકાર,પ્રથમ સૃષ્ટિના આદિકાળમાં
જગતનો કોઈ આકાર સંભવી શકતો નથી.એમ, જે નગર આદિનો આકાર,પ્રથમ સૃષ્ટિના આદિકાળમાં
છે જ નહિ,તો તે (નગર) પછી જગતમાંથી ક્યાંથી ઉત્પન્ન થાય?
જે નગર સ્વપ્નમાં પ્રતીતિમાં આવે છે,તે જ નગર અમારા (અદ્વૈત) સિદ્ધાંત પ્રમાણે જાગ્રત અવસ્થામાં,ચિદાકાશની અંદર
નજરે આવે છે અને તે કેવળ આભાસ-માત્ર જ છે.જેમ શૂન્ય-પણાનો અને આકાશનો કશો ભેદ નથી,
નજરે આવે છે અને તે કેવળ આભાસ-માત્ર જ છે.જેમ શૂન્ય-પણાનો અને આકાશનો કશો ભેદ નથી,
તેમ સ્વપ્નમાં દેખાતા નગરનો (જગતનો) અને ચિદાકાશનો કશો ભેદ (દ્વૈત) નથી.
જેમ,પવનની ચલન-શક્તિ એ પવન-રૂપ છે અને ચલન-સ્થિરતા-એ બંનેમાં પવન એક-રૂપ જ છે અને આકાશથી
અભિન્ન છે,તેમ,જગત અને ચિદાકાશ-એ બંને (દ્વૈત)માં કશો ભેદ નથી.બંને એક (અદ્વૈત) જ છે.
અભિન્ન છે,તેમ,જગત અને ચિદાકાશ-એ બંને (દ્વૈત)માં કશો ભેદ નથી.બંને એક (અદ્વૈત) જ છે.
હે રામચંદ્રજી,તમે નિર્વિકાર અને શુદ્ધ-બોધ-રૂપ-ચેતન-તત્વ (ચૈતન્ય) ની સાથે એકતા પામો.
તમે નિત્ય ઉત્સાહથી (અને અનાસક્તિથી) વ્યવહાર કરો છતાં નિર્વિકાર રહી બુદ્ધિમાંથી
દ્વિત્વ-એકત્વ-આદિ 'વિકલ્પો' ને પણ કાઢી નાખો.તમે ચિત્તને શીતળ રાખો અને આત્મ-સ્વરૂપના નિરતિશય આનંદ
વડે સુખી થઈને રહો.કેમ કે વિક્ષેપના હેતુ રૂપ -તે પદાર્થો (પણ ચિદાકાશ-રૂપી હોવાથી) છે જ નહિ.
દ્વિત્વ-એકત્વ-આદિ 'વિકલ્પો' ને પણ કાઢી નાખો.તમે ચિત્તને શીતળ રાખો અને આત્મ-સ્વરૂપના નિરતિશય આનંદ
વડે સુખી થઈને રહો.કેમ કે વિક્ષેપના હેતુ રૂપ -તે પદાર્થો (પણ ચિદાકાશ-રૂપી હોવાથી) છે જ નહિ.
(૧૦૪) ચિદાત્મા જ જગત-સ્વરૂપે રહેલા છે
વસિષ્ઠ કહે છે કે-(પંચમહાભૂતો પૈકી) પ્રથમ,શબ્દ-તન્માત્રાવાળું-આકાશ,તેનાથી સ્પર્શ-તન્માત્રાવાળો-વાયુ,
તેના (વાયુના) સંઘર્ષથી રૂપ-તન્માત્રાવાળું-તેજ,અને તેનાથી રસ-તન્માત્રાવાળું-જળ થાય છે.
પછી,તેનાથી તેમનું મિલન થઇ ગંધ-તન્માત્રાવાળી-પૃથ્વી થાય છે.આ પ્રમાણે સ્વપ્નના જેવા દેખાતા,
પંચમહાભૂતોથી,જગતના પદાર્થોનો ઉત્પત્તિ-ક્રમ (કલ્પનાથી કે સંકલ્પથી થયેલો-આભાસમાત્ર) કહ્યો છે.